سه روز از فصل رویش گلچینی از سخنان رهبر معظم انقلاب درباره اعتکاف
خوشا به حالتان!
خوشا به حالتان معتکفین عزیز! پدیده اعتکاف یکی از رویش‌های انقلابی است. ما اول انقلاب این چیزها را نداشتیم. اعتکاف همیشه بود. زمان جوانی ما وقتی ایام ماه رجب فرا مى‌رسید، در مسجد امام قم، شاید پنجاه نفر، صد نفر فقط طلبه اعتکاف مى‌کردند. این پدیده عمومى، این که ده‌ها هزار نفر در مراسم اعتکاف شرکت کنند، آن هم اغلب جوان، جزو رویش‌های انقلاب است. من یک وقت عرض کردم که انقلاب ما ریزش دارد، رویش هم دارد؛ رویش‌ها بر ریزش‌ها غلبه دارند. پس خوشا به حالتان معتکفین عزیز!۱
علامت خوب
در ایام اعتکاف ماه مبارک رجب، در بسیاری از مساجد سراسر کشور، جوانان ما، زنان و مردان از قشرها و سنین مختلف، رفتند و در مسجد ماندند؛ سه روز روزه گرفتند و با خدا مأنوس شدند. بعد از آن هم با گریه و اشک و آه، مسجد را وداع گفتند و بیرون آمدند، تا برای سال آینده آماده شوند.
عزیزان من! این برای یک جامعه، علامت خوبی است. «الّذینَ إنْ مَکّنّا هُمْ فِى‌الأرْضِ أقامُوا الصّلوهَ» علامت یک حکومت الهى، علامت یک حرکت صحیح و دارای جهت‌گیری صحیح است. این را جدّی بگیرید و تقویت کنید.۲
بهترین جوانان
همین دانشگاه تهران ما، همین مسجد دانشگاه، شاهد عبادت و راز و نیاز و نماز جماعت و اعتکاف و روزه‌داری برجسته‌ترین جوانان این مملکت است. بهترین جوانان هر کشور، جوانانی هستند که صاحب فکر و با اندیشه باشند. قاعدتاً و غالباً در میان دانشجویان، این‌طور کسانی به صورت وافر پىدا مى‌شوند؛ البته در بین غیر دانشجویان هم این‌طور جوانان خوب هستند؛ ولی در زمان قدیم – زمانی که ما جوان بودیم- در میان دانشجویان، در دانشگاه تهران و بعضی دانشگاه‌های دیگر و در همه ایران، شاید هزار نفر اعتکاف نمى‌کردند. در قم که مرکز دین و عبادت بود، شاید چند صد نفر طلبه اعتکاف مى‌کردند. معمول نبود؛ مردم دور بودند.۳
تمرین مراقبت
توصیه من این است که در این سه روزی که شما در مسجد هستید، تمرین مراقبت از خود بکنید. حرف که مى‌زنید، غذا که مى‌خورید، معاشرت که مى‌کنید، کتاب که مى‌خوانید، فکر که مى‌کنید، نقشه که برای آینده مى‌کشید، در همه این چیزها مراقب باشید رضای الهی و خواست الهی را بر هوای نفستان مقدم بدارید؛ تسلیم هوای نفس نشوید. تمرین این چیزها در این سه روز می‌تواند درسی باشد برای خود آن عزیزان و برای ماها که این‌جا نشسته‌ایم و با غبطه نگاه مى‌کنیم به حال جوانان عزیزمان که در حال اعتکاف هستند. با عملِ خودتان به ما هم یاد بدهید.۴
دعا یعنی چه؟
روح عبادت، دعاست. دعا یعنی چه؟ یعنی با خدای متعال سخن گفتن؛ در واقع خدا را نزدیک خود احساس کردن و حرف دل را با او در میان گذاشتن. دعا یا درخواست است؛ یا تمجید و تحمید است و یا اظهار محبت و ارادت؛ همه اینها دعاست. دعا یکی از مهمترین کارهای یک بنده مؤمن و یک انسان طالب صَلاح و نجات و نجاح است. دعا در تطهیر روح چنین نقشی دارد.۵
اصل دعا
اصل دعا این است که انسان در مقابل خدای متعال، خود را از انانیت دروغین بشری بیندازد. اصل دعا، خاکساری پیش پروردگار است. عزیزان من! هر جا که شما نگاه کردید و بدی و فسادی را از ناحیه کسى، مشخصاً دیدید، اگر دقت کنید، مشاهده خواهید کرد که اساس و منشأ آن بدی و فساد، انانیت، استکبار، استعلا و غرور انسانی است. دعا باید این را بشکند.۶
دعا، گرفتن از خدا
در وصیت امیرالمؤمنین (علیه‌الصلاه و السلام) به امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) این معنا وارد شده است که «خدای متعال که همه قدرت آسمان و زمین در قبضه توانایی اوست، به تو اجازه داده که با او دعا کنی و حرف بزنی و از او بخواهی و از او مطالبه کنی تا او هم به تو عطا کند». این رابطه درخواست کردن و گرفتن از خدا، مایه تعالی روح انسان است و همان تقویت کننده روح عبودیت است.۷
بهترین دعا
دعا، وسیله مؤمن و ملجأ مضطر و رابطه انسان ضعیف و جاهل با منبع فیاض علم و قدرت است و بشر بى‌رابطه روحی با خدا و بدون عرض نیاز به غنی بالذات، در عرصه زندگى، سرگشته و درمانده و هدر رفته است؛ «قل ما یعبؤا بکم ربی لولا دعاؤکم». بهترین دعا آن است که از سر معرفتی عاشقانه به خدا و بصیرتی عارفانه به نیازهای انسان انشا شده باشد و این را فقط در مکتب پىامبر خدا صلی‌اللَه‌علیه‌وآله و اهل‌بیت طاهرین او مى‌توان جست. ما بحمداللَه ذخیره بى‌پایان از ادعیه مأثوره از اهل‌بیت علیهم‌السلام داریم که انس با آن، صفا و معرفت و کمال و محبت مى‌بخشد و بشر را از آلایش¬ها پاکیزه مى‌سازد.۸
هیچ دعایی بى‌استجابت نیست
در حریم قدس یاد الهى، دلِ آلوده را راه نمى‌دهند؛ باید شست¬وشو کنیم. اگر دل توانست با یاد خدا خود را معطر و مزین کند، بدون تردید، اجابت الهی برای او میسر خواهد شد؛ «ادعونی استجب لکم». هیچ دعایی بى‌استجابت نیست. استجابت به معنای این نیست که خواسته انسان حتماً برآورده خواهد شد. ممکن است برآورده بشود، ممکن است به علل و مصالح و موجباتی برآورده هم نشود؛ اما استجابت الهی هست. استجابت الهى، پاسخ و توجه و التفات خداست؛ ولو آن خواسته‌ای که من و شما داریم – که ای بسا خیال مى‌کنیم این خواسته به نفع ماست، اما به زیان ماست – تحقق هم پیدا نکند؛ اما «یا اللَه» شما بى‌گمان لبیکی به دنبال خود دارد.۹
مطالب مرتبط
شست‌وشویی کن و آن گه…
دل غافل در معرض هجوم شیطان قرار مى‌گیرد و وقتی شیطان بر دل و جان آدمی تسل ط پیدا کرد، شر و فساد در دنیا به وجود مى‌آید. راه علاج عمیق و حقیقی در برخورد با هر گونه شر و فسادی در عالم، ارتباط با خدا و مصونیت بخشیدن به دل و جان خود از نفوذ و چیرگی شیطان است. اگر شیطان بر دل‌های انسان‌هایی که منشأ آثار بزرگی در جوامع جهانی هستند، مسلط نمى‌شد، دنیا روی آرامش به خود مى‌دید و انسان‌ها از امنیت و سلامت برخوردار بودند. همه بدبختى‌های بشر، ناشی از دوری از خداست؛ لذا در اسلام، فرصت‌هایی برای ارتباط ویژه با خداوند متعال، معین شده است. یکی از این فرصت‌ها، ماه رجب است. ماه رجب را قدر بدانید. همه دعاهایی که در این ماه وارد شده، درس است؛ صِرف لقلقه زبان نیست. این دعاها را با حضور قلب و با آگاهی از عمق معنای آنها، بر دل و زبانتان جاری کنید. اگر انسان مسلمان – جوان و پیر، زن و مرد- در ماه رجب و سپس ماه شعبان، رابطه خود را با خدای متعال روان و نزدیک‌تر کند، با آمادگی به ماه رمضان مى‌رسد. آن‌گاه ماه رمضان، ضیافت الهی مى‌شود. انسان باید آماده شود و سپس وارد ضیافت گردد. «شست‌وشویی کن و آنگه به خرابات خرام».
انسان باید این شست‌وشو را در ماه رجب و شعبان بکند تا بتواند در ماه رمضان بر سرِ سفره الهی وارد شود و از آن سفره متنعم گردد و فیض ببرد. اگر از ماه رمضان فیض بردیم، آن‌گاه اعمال و اخلاق و نگرش و افکار خود ما نشان خواهد داد که پیشرفت کرده‌ایم؛ خودمان محک‌زن خویش مى‌شویم و پىشرفت را تشخیص مى‌دهیم. ما این امتحان‌ها را نمى‌کنیم، آن گاه بدبختى‌ها و گرفتارى‌هایش را در وجود خودمان و در فضای جامعه لمس مى‌کنیم.۱۰
فرصت بزرگ
رجب، ماه صفا دادن به دل و طراوت بخشیدن به جان است؛ ماه توسل، خشوع، ذکر، توبه، خودسازی و پرداختن به زنگارهای دل و زدودن سیاهى‌ها و تلخى‌ها از جان است. دعای ماه رجب، اعتکاف ماه رجب، نماز ماه رجب، همه وسیله‌ای است برای این که ما بتوانیم دل و جان خود را صفا و طراوتی ببخشیم؛ سیاهى‌ها، تاریکى‌ها و گرفتارى‌ها را از خود دور کنیم و خودمان را روشن سازیم. این فرصت بزرگی است برای ما؛ به‌خصوص برای کسانی که توفیق پىدا مى‌کنند در این ایام اعتکاف کنند.۱۱
فرصتی برای ذخیره‌گیری معنوى
رجب، بیشتر ماه نماز است و شعبان، بیشتر ماه دعا و روزه است. این مناجات شعبانیه را ببینید. من یک وقتی از امام رضوان‌الله علیه پرسیدم در این دعاهای مأثوری که وجود دارد، شما کدام دعا را بیشتر از همه خوشتان مى‌آید و دوست دارید، فرمود دعای کمیل و مناجات شعبانیه. اتفاقاً هر دو دعا هم مال ماه شعبان است…
در این سه ماه، آن‌چه مى‌توانید، برای ذخیره‌گیری معنوى استفاده کنید؛ چون این متکی به روح جوانی است و برای شما ماندگار خواهد شد. همه چیزهای جامعه این‌گونه است. هر چیزی که به جوانان متکی باشد، این در جامعه اولاً ماندگار است و ثانیاً همیشه باطراوت و تر و تازه است.۱۲
پى¬نوشت:
۱. خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۸/۵/۱۳۸۴.
۲. دیدار با طلاب و مردم قم به مناسبت ۱۹ دی ماه، ۱۹/۱۰/۱۳۷۵.
۳. خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۱۲/۱۰/۱۳۷۶.
۴. خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۸/۵/۱۳۸۴.
۵. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام، ۱۹/۴/۱۳۷۹.
۶. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۸/۱۱/۱۳۷۳.
۷. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۱/۷/۱۳۸۵.
۸. یادداشت درباره مناجات شعبانیه، ۱/۱۰/۱۳۶۹.
۹. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۹/۷/۱۳۸۴.
۱۰. دیدار با خانواده‌های شهدای نیروهای مسلح، ۰۴/۰۷/۱۳۸۰.
۱۱. خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۸/۵/۱۳۸۴.
۱۲. دیدار با وزیر، مدیران و کارکنان وزارت اطلاعات، ۱۳/۰۷/۱۳۸۳.