حدیث روز
امام رضا (علیه السلام) فرمودند: یک شب اعتکاف در ماه رمضان معادل یک حج است و یک شب اعتکاف در مسجد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و در نزد قبر آن حضرت معادل یک حج و عمره است. 

پنج شنبه, ۱۲ مهر , ۱۴۰۳ Thursday, 3 October , 2024 ساعت ×
  • جستجو

  • معنویت در گام دوم انقلاب
    23 آذر 1400 - 10:29
    شناسه : 841
    یکی از شاخص هایی که رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم به عنوان راهبرد و سیاست کلان جمهوری اسلامی ایران مطرح فرمودند، مقوله «معنویت» است. حقیقت این است که معنویت، گمشده قرن حاضر است و جامعه صنعتی زده و تکنولوژیکال بشری در قرون اخیر بیش از گذشته به جای پرداختن به این نیاز مهم بشری، به اهداف پیشرفت اقتصادی و تکنولوژی پرداخته است. رهبری معظم انقلاب، در بیانیه گام دوم به درستی به این ضرورت که نیاز بشر امروز است پرداخته اند و انقلاب اسلامی را احیاگر معنویت در دنیای نوین معرفی کرده اند.

    همزمان به آغاز دهه پنجم انقلاب اسلامی ایران، رهبر انقلاب در بیانیه ای که مخاطب اصلی آن جوانان بودند، به تبیین نقشه راه و آینده نظام اسلامی پرداختند. معظم له در این بیانیه در هفت راهبرد «علم و پژوهش»، «معنویت و اخلاق»، «خودکفایی اقتصادی»، «عدالت و مبارزره بافساد»، «استقلال و آزادی»، «عزت ملی، روابط خارجی، مرز بندی با دشمن» و «سبک زندگی» را مطرح ساختند. یکی از موارد مطرح شده موضوع «معنویت و اخلاق» است که این مهم در تمام سطوح جامعه با تکیه بر تهذیب نفس و تمرین فضائل اخلاقی حاصل می شود. امری که در دنیای غرب در سایه سلطه نظام های کاپیتالیسم غربی و سوسیالیسم شرقی که متکی بر لذت طلبی و شهوت گرایی است، مورد غفلت و فراموشی قرار گرفته است. رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم درباره نقش معنویت در پویایی و پیشرفت جامعه و به تبع نقش آن در تمدن سازی می فرمایند: «معنویت به معنای برجسته کردن ارزش های معنوی از قبیل، اخلاص، ایثار، توکل، ایمان درخود جامعه است و اخلاق به معنای رعایت فضیلت های چون خیرخواهی، گذشت، . . . . شجاعت، تواضع اعتماد به نفس و خلقیات نیکو است. معنویت و اخلاق، جهت دهنده همه حرکت ها و فعالیت فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است، بودن آن ها محیط زندگی راحتی با کمبودهای مادی بهشت می سازد و نبودن آن حتی با برخورداری مادی، جهنم می آفریند». در این راستا میزگردی در زمینه بیانیه گام دوم با عنوان «معنویت در گام دوم انقلاب» با تکیه بر تبیین شاخصه های معنویت اسلامی در راستای مقابله با فعالیت کانون های ضدمعنویت در کشور با حضور حجج اسلام سیدهادی سیدوکیلی، مرتضی کربلایی و مرتضی سلطانی تهرانی، مدرسان حوزه و دانشگاه برگزار شد. در این میزگرد، موضوعاتی نظیر آسیب شناسی و راهبردهای تقویت معنویت اسلامی، شاخصه های معنویت اسلامی و معنویت های کاذب، چشم انداز معنویت در ایران معاصر، جریان شناسی و علت کاوی گرایش به معنویت های کاذب مورد مداقه و بررسی قرار گرفت که مشروح آن در ادامه می آید:

    چرا معنویت در گام دوم انقلاب مطرح شد؟/ چالش های معنویت های نوپدید برای بشر

    یکی از شاخص هایی که رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم به عنوان راهبرد و سیاست کلان جمهوری اسلامی ایران مطرح فرمودند، مقوله «معنویت» است. حقیقت این است که معنویت، گمشده قرن حاضر است و جامعه صنعتی زده و تکنولوژیکال بشری در قرون اخیر بیش از گذشته به جای پرداختن به این نیاز مهم بشری، به اهداف پیشرفت اقتصادی و تکنولوژی پرداخته است. رهبری معظم انقلاب، در بیانیه گام دوم به درستی به این ضرورت که نیاز بشر امروز است پرداخته اند و انقلاب اسلامی را احیاگر معنویت در دنیای نوین معرفی کرده اند. قاعدتاً این بشر نمی خواست به راه حل اساسی روی بیاورد. بلکه می خواست به گردن کشی و طغیان خود ناشی از پیشرفت صنعتی ادامه دهد و به جریان های انحرافی روی آورد.کنونی بشر در حیطه معنویت است. بشر امروزی به دنبال راه های خروج از این مشکل است و اندیشمندان زیادی در غرب به این موضوع پرداخته اند که نتیجه این تلاش ها ایجاد مباحث مهمی با نام «اخلاق حرفه ای» شد که امروز در دانشگاه ها تدریس می شود.

    وی با اشاره به تلاش انسان کنونی برای ارتقای اخلاق ادامه داد: طرح مباحث اخلاقی نیاز بشر به معنویت و تعالی را شکل می دهد. البته قاعدتاً این بشر نمی خواست به راه حل اساسی روی بیاورد و آن هم چیزی جز زانو زدن در برابر خدای متعال نبود؛ بلکه می خواست به گردنکشی و طغیان خود ناشی از پیشرفت صنعتی ادامه دهد. بنابراین به جای انتخاب راه اصیل معنویت خواهی، به فرقه ها و جریان های انحرافی روی آورد. در این اثنا معنویت های شیطانی شکل گرفت که به شکل مقطعی و مجازی به نیاز این بشر پاسخ می دهد که ماندگاری و اصالت ندارد. در واقع این معنویت ها در تلاش هستند که به عنوان مسکن و مخدر عمل کنند تا انسان به صورت موقت آرام بگیرد. البته این آرامش مقطعی است و ماندگاری ندارد. در معنویت های نوپدید افراد به ظاهر به شادکامی، شادابی و بی خیالی می رسند. اما این معنویت کاذب، فرد را مسئولیت گریز بار می آورد. او را به درون خودش توجه می دهد و از دیگران غافل می سازد. «اینکه به خودت برس و از دیگران فارغ باش» را شعار خودشان انتخاب کردند و به جای خداباوری و خدامحوری به خودمحوری و انسان محوری روی آورده اند؛ در حالی که انسان جزیی از هستی است. اینکه به خودت برس و از دیگران فارغ باش» را شعار خودشان انتخاب کردند و به جای خداباوری و خدامحوری به خودمحوری و انسان محوری روی آورده است. معنویت اصیل و حقیقی انسان را مسئولیت گرا بار می آورد. در معنویت های دروغین که انسان محور است، همه باید در خدمت انسان باشد. بنابراین کوه، دریا و محیط زیست را آلوده و نابود می کند؛ زیرا خود را تنها محور قرار داده است.

    وی با اشاره به نقش عالمان دینی در مقابله با معنویت های دروغین گفت: این عالمان دینی به عنوان سدی در برابر معنویت های نوپدید مطرح هستند، زیرا انسان ها را به خدا توجه می دهند. همچنین معنویت های نوپدید به تمام ابعاد انسان توجه نداشته، بلکه به یک بعد توجه کردند و برای اینکه این بعد را تقویت کنند، نیاز دارد که خرد و تفکر انسان را کنترل کند. لذت گرایی و شادکامی این نوع معنویت بر پایه مسائل جنسی و مادی است که به عنوان هدف برای مخاطب مطرح می شود. ذهن بشر را درگیر لذت های جنسی و مهم ترین مسأله او عنوان می کنند تا به این وسیله ذهن جامعه را از هدف اصلی منحرف سازند و یک شادکامی کاذب را تزریق کنند.

    وی با بیان اینکه رهبران جریان های معنویت های نوپدید، افراد رابه روی آوردن به شادی های بی هدف تشویق می کنند که با ارزش های فرهنگ ایرانی اسلامی ما سازگاری ندارد. بی توجهی به ارزش های انسانی، معنوی، ملی و اخلاقی و جایگزین کردن ارزش های غیر واقعی در بعضی از معنویت ها موجب جابجایی ارزش ها و هدف ها برای انسان می شود که ممکن است منجر به نابودی وی شود. در معنویت های دروغین انسان را به گونه ای پرورش دهند که فقط نقاط قوت اش را ببیند که نتیجه آن غرور، ایستایی و درجا زدن آدمی است. در معنویت های دروغین سعی می کنند انسان را به گونه ای پرورش دهند که فقط نقاط قوتش را ببیند؛ به گونه ای که گویا هیچ نقطه ضعفی ندارد که نتیجه آن غرور، ایستایی و درجا زدن آدمی است. در حالی که در معنویت اسلامی، محاسبه، ارزیابی، مراقبه و حتی محاکمه نفس از خود را داریم که به تعالی انسان و رفع نقطه ضعف ها و تبدیل آن به نقطه قوت منجر می شود. از این رو است که رهبری در بیانیه گام دوم معنویت برخاسته از عقلانیت را به عنوان محور پیشرفت انقلاب و حرکت پیش رو مطرح می سازند. انسان تا در حریم و حصاری از معنویت قرار نگیرد، نمی تواند حرکتی الهی کند که ندای آن «الی ربهم یرجعون» است و این نقطه تمایز تمدن اسلامی نوین در مقابل تمدن شیطانی غرب است که بر محور غرور برخاسته از رفاه و شادی های ظاهری انسان شکل گرفته است و ندای «انا ربکم الاعلی» فرعونی سر می دهد.
    ورود جوانان به ایده پردازی بیانیه گام دوم/ شالوده بیانیه معنویت توحیدگرای اجتماعی

    بیانیه گام دوم انقلاب بامحوریت معنویت، از معدود بیانیه های انقلابی و سیاسی در جهان است. این بیانیه در چهل سالگی انقلاب خطاب به جوانان صادر شده است. در واقع این بیانیه دورنمایی از هویت انقلاب اسلامی را همراه باچشم انداز و افق های پیش رو را ترسیم می کند. خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی جهت دهی های این بیانیه است که باید در این رابطه عموماً توسط جوانان ایده پردازی صورت گیرد.

    در چهل سالگی انقلاب در منطقه شاهد شکل گیری اندیشه انقلاب اسلامی و مقاومت در کشورهای اسلامی از شمال آفریقا تا حاشیه خلیج فارس و آسیای میانه و. . . هستیم. اگر ابعاد و مختصات دوران را ترسیم کنیم، می توانیم به درستی خاستگاه این بیانیه را تحلیل و تبیین کنیم. اینکه وضعیت انقلاب اسلامی در داخل کشور در ۴۰ سالگی آن به کجا رسیده و چه حوادثی در آن رخ داده است، امروز به بیان دوست و دشمن ایران اسلامی دوران اقتدار خود را تجربه می کند. این در حالی است که حداقل در چهار سده اخیر هیچ گاه ایران چنین اقتداری را تجربه نکرده است؛ اقتدار سیاسی، نظامی، اجتماعی، هر چند که با نقطه آرمانی زیاد فاصله داریم. در ۴۰ سالگی انقلاب در منطقه شاهد شکل گیری اندیشه انقلاب اسلامی و مقاومت در کشورهای اسلامی از شمال آفریقا تا حاشیه خلیج فارس و آسیای میانه و. . . هستیم. در شرایطی این بیانیه صادر می شود که دوران بیداری اسلامی جوامع مسلمان را دستخوش تغییرات اساسی اساسی قرار داده و این بر محوریت اندیشه های امام خمینی (ره) حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، با محصولات دانشی و تربیتی خویش گام دوم انقلاب را برمی داریم.

    جنبش ضد وال استریت و جلیقه زردها هیمنه اقتدارگرایانه لیبرالیسم و کاپیتالیسیم را به چالش های بنیادین کشانده است. این در حالی است که در مختصات گسترده تر جهانی شاهد شکل گیری جنبش های اجتماعی مختلفی نظیر جنبش ضد وال استریت و جلیقه زردها هستیم که آتشی در زیر خاکستر بوده و هیمنه اقتدارگرایانه لیبرالیسم و کاپیتالیسیم را به چالش های بنیادین کشانیده است. این جنبش ها متأثر از اندیشه های انقلاب اسلامی است.

    حجت الاسلام سلطانی با تأکید بر اینکه به زودی شاهد پایان دیکتاتوری و سیطره اندیشه های مادیگرایانه لیبرالیسم فرهنگی و کاپیتالیسم اقتصادی خواهیم بود، اظهار داشت: در چنین زمانی، بیانیه گام دوم انقلاب صادر می شود و صادرکننده این پیام رهبری دینی با جاذبه های معنوی است. زیرا ابزار ولایت فقیه ابزاری برای هدایت جامعه اسلامی بر محوریت توحید و اصالت قرب الی الله در پرتو قرآن و اهل بیت (ع) است و بر این اساس، بیانیه منظر و چشم انداز دقیقی نسبت به آینده را ترسیم می کند.

    وی تقابل دوگانه اسلام و استکبار و مدیریت جهادی و اعتقادی را ۲ شاخصه معنویت اسلامی انقلابی برشمرد و ادامه داد: انقلاب اسلامی با نظریه ولایت فقیه ارائه دهنده نوعی از معنویت اجتماعی به جهان معاصر است که بر قرائت شیعی بر مدار فقه می چرخد. در واقع بیانیه گام دوم انقلاب جمع بین معنویت و اخلاق بوده و به دنبال تثبیت فضائل اخلاقی و جایگاه معنوی انسان است.

    بیانیه گام دوم انقلاب جمع بین معنویت و اخلاق بوده و به دنبال تثبیت فضائل اخلاقی و جایگاه معنوی انسان است

    این مدرس دانشگاه در پایان تصریح کرد: شالوده اصلی این بیانیه، معنویت توحیدگرای اجتماعی است. معنویتی برآمده از فقه و عرفان اسلامی، البته عرفانی که آبشخور عقلانی داشته و منبعث از وحی الهی است. عرفانی که تمام دعوت ها و کشش هایش الهی و به سوی پروردگار با کنترل غرایز انسانی و هدایت آن ها است. معنویتی که امروز گمشده بشر و انسان قرن بیست و یکم در تکاپوی یافتن آن است و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ترسیم کننده و جهت دهنده و سرعت بخش به آن است.
    نحوه برخورد با مکاتب معنوی نوپدید/ «توسل» در تشیع معنای عرفانی

    حجت الاسلام مرتضی کربلایی مدرس حوزه علمیه قم نیز در این میزگرد با اشاره به ظرفیت شناسی و راهبردهای تقویت معنویت اسلامی بیان داشت: معنویت سنتی اسلامی در میان جریان های مختلف فرهنگی از جمله حدیث، فقه، کلام و فلسفه اسلامی در قالب جریان های سنتی عرفان اسلامی ظهور کرده است. یعنی خاستگاه معنویت اسلامی قرآن و سنت بوده و معنویت اسلامی از این ۲ منبع ظهور یافته و سپس رشد و گسترش در قالب جریان های عرفانی اسلامی و توسط بزرگان ایشان بوده است.

    تصوف و عرفان اسلامی در زمان معاصر ما در حال اغما بوده و بلکه مرده است و نیاز به احیاء و اصلاح دارد. البته تصوف و عرفان اسلامی در زمان معاصر ما در حال اغما بوده و بلکه مرده است و نیاز به احیاء و اصلاح دارد. نکته دیگر اینکه جریان های سنتی عرفانی در جهان اسلام غیر از معنویت های نوپدید و مکاتب عرفانی وارداتی است.

    پیشینه معنویت های نوپدید، عموماً برای ما مجهول است و تنها کتاب هایشان در این سال ها ترجمه و چاپ شده است. معنویت های نوپدید عموماً از ادیان اصیل توحیدی مطالبی را گلچین کرده اند و مجموعه ای دست کاری شده را تحویل مخاطب می دهند. نمونه هایی مانند اوشو، پائولو کوئیلو و. . . از اسلام تا هندوئیسم و یهودیت و مسیحیت آموزه هایی را گلچین کرده و بسته ای به نام دین یا مذهب و جریان معنوی را شکل دادند.

    این کارشناس فرق و ادیان و عرفان اظهار داشت: در این گلچین مجاهدات و مناسک ادیان توحیدی را هم حذف می کنند. برخی از آداب و مجاهدت های معنوی و مخالفت با هوای نفس که در ادیان توحیدی وجود دارد، حذف می شود تا راحت مخاطب جذب شود.

    اولین روش حاکم بر معنویت های نوپدید غالباً این است که قوه وهم مخاطب را تقویت می کند و در نتیجه او احوالی پیدا کند! اولین روش حاکم بر معنویت های نوپدید غالباً این است که قوه وهم مخاطب را تقویت می کند و در نتیجه او احوالی پیدا کند! حتی گاهی شخص به کشف های مثالی به اصطلاح عرفانی می رسد! دومین روش آن ها این است که اخلاق را حذف می کنند و هیچ محدودیت اخلاقی برای پیروان خود تعریف نمی کنند.

    حجت الاسلام کربلایی با بیان اینکه مسئولیت گریزی یکی از پیامدهای نفی اخلاق است، تصریح کرد: مسأله مسؤولیت گریزی و بهره مندی بدون مسؤولیت از غریزه جنسی، ارتباط بدون حد و مرز زن و مرد همه در این بخش است. سومین مورد اینکه در این عرفان واره ها بسیاری از اعمال خلاف عقل و منطق به گونه ای توسط سران اینها مطرح می شود که مورد استقبال مخاطبان خود به ویژه جوانان قرار می گیرد. چهارمین روش معنویت های نوپدید این است که همه این ادیان جدید وارداتی یک نقطه مشترک دارند و آن اعتقاد به ادغام و یکی کردن تمامی ادیان با هم است و در نهایت ایجاد نظم نوین جهانی و سلطه بر کل جهان! از سوی دیگر در ادیان توحیدی مسأله اخلاق و شریعت و عقل مطرح است و همین، ادیان توحیدی مانع جریان های معنوی نوپدید است.

    ادیان الهی سد محکم در مقابل از مکاتب معنوی نوپدید است. آن ها می خواهند ادیان اصیل الهی را از درون تخریب کنند. یک زمان در بوسنی به اسم مسیحیت، نسل کشی راه میاندازند و در میانمار زنده بچه ها را به اسم بودیسم می کشند یا به اسم اسلام در قالب سلفی و داعش سر می برند! نتیجه این می شود که ادیان الهی خشک و پوشالی هستند و دین موجب قتل و غارت است! حالا ای جوان دنبال کمال و معنویت هستی بیا از اشو و اکنکار و سای بابا و. . . . پیروی کن!

    وی با اشاره به توصیه های عرفانی اسلام برای سبک زندگی معنوی ادامه داد: سبک زندگی و سیره معصومین (ع) و تعالیمی که در قرآن از مسأله توحید، مراتب توحید، توحید افعالی، مراقبه نفس جوانمردی و مروت، ایثار، تواضع، توکل و ایمان و محبت و عشق به خداوند متعال و موجودات دیگر خیلی پر رنگ است. اسلام و مخصوصا تشیع مشحون از آموزه های بلند معنوی در بعد هستی شناختی، انسان شناختی و جهان شناختی است. عارفانی که در دوره نخستین عرفان را شکل دادند، خاستگاه اصلی این آموزه ها و تعالیم را قرآن کریم و سنت نبوی می دانند. مواردی نظیر سبک زندگی، نوع تعامل با خانواده و اجتماع، مسأله عبادت های ویژه و خلوت کردن ها، شب زنده داری و مراقبه داشتن و ذکرهای دائمی داشتن و. . . . خوب معرفی نشده است، زیرا از همان دوران نخستین شکل گیری حکمت و عرفان در اسلام اختلاف مبنا میان عرفا، محدثین و فقها. . . وجود داشته است و هنوز وجود دارد.

    عنصر سازنده معنویت اصیل اسلامی «خداوند» است. به لحاظ غایت شناسی، قرب الهی هدف نهایی در معنویت و عرفان اسلامی است. بزرگان عرفای مسلمان تعالیمشان نشأت گرفته از قرآن و سنت است. اما بین علمای اسلامی تفاوت مبنا در تلقی از معارف دین در باب توحید، فهم قرآن و حتی ولایت وجود دارد و این اختلاف مبانی موجب شده که موضع گیری ها و هجمه هایی را از ناحیه برخی فقها نسبت به معنویت سنتی اسلامی ببینیم. این عالمان توحید ذاتی و وحدت وجود عرفانی، توحید افعالی، یا برداشت عرفا از موضوع ولایت را نمی پذیرند و بدعت در دین می دانند. بنابراین ظهور اختلاف بین عرفا، فقها و محدثین باعث شده که یک فاصله ای در این عرصه ببینیم و چون جنبه فقاهت بعد اجتماعی اش غلیظ تر است، توان اجتماعی از ناحیه فقها بوده موجب شده عرفا در این زمینه منزوی باشند. وی درباره ویژگی های معنویت اصیل و سنتی اسلام گفت: عنصر سازنده معنویت اصیل اسلامی «خداوند» است. به لحاظ غایت شناسی، قرب الهی هدف نهایی در معنویت و عرفان اسلامی است. رسیدن به خدا به عنوان هدف مطرح است. در حالی که در معنویت های نوپدید آنچه اصل است آرامش یافتن و شاد شدن برای کم شدن استرس های برخاسته از مدرنیته و پس مدرنیسم است! در عرفان اسلامی هیچ گاه مخالفت رسمی با عقل و منطق نمی بینیم. معنویت های نوپدید با عقل و میزان بودن آن در ستیز هستند. همچنین معنویت اصیل اسلامی مطابق با شریعت است. از صدر نخستین اسلام تا الان شریعت میزان است. ویژگی دیگر عرفان و معنویت اصیل اسلامی این است که این جریان برخاسته از فطرت آدمی و به تعبیری هماهنگی و سازگاری با فطرت انسان ها دارد.

    در معنویت های نوپدید نخست خداوند و شناخت او مطرح نیست. در این معنویت ها شادی، سرور و دوری از استرس به عنوان غایت مطرح است. وی با اشاره به شاخصه های معنویت نوپدید گفت: در معنویت های نوپدید نخست خداوند و شناخت او مطرح نیست. در این معنویت ها شادی، سرور و دوری از استرس به عنوان غایت مطرح است. همچنین عقل گریزی و منطق ستیزی از دیگر شاخصه های این معنویت های کاذب است. تعالیم ها این مکاتب متناقض است. فقه گریزی، نفی شریعت و شریعت ستیزی و نفی ادیان هم به صورت مشترک در آن ها به چشم می خورد.

    انکار معاد و تأکید بر تناسخ از دیگر شاخصه های معنویت های نوپدید است. این جریان ها به معاد اعتقادی ندارند. لذت گرا بر محور اصل بودن انسان و حیات دنیوی او هستند و و نیز فرقه گرا هستند. در این عرفان واره ها بزرگان آن ها دعوت به خود می کند. در حالی که در عرفان اصیل دعوت به خدا اصل است. وی درباره راه های مواجهه با این عرفان های نوپدید گفت: مکاتب معنوی نوپدید خرده فرهنگ هستند و طبیعتاً باید راهکارها فرهنگی باشد. در این زمینه ضروری است که فرهنگ تقویت شود. عرفان اصیل و حقیقی شناخته شود. بنابراین شناساندن عرفان اصیل و حقیقی در بحث راهکارها برای مواجهه و تأکید بر عقلانیت و پرهیز از خرافات، طراحی مهندسی اخلاقی معنوی تربیتی از آموزش و پرورش و مدرسه، دبیرستان تا حوزه و دانشگاه باید صورت گیرد. توجه کنیم که نیاز به برخوردهای تنش زا نداریم. بلکه برخوردهای ایجابی و معقول و قانونی نیاز است. همچنان که فرقه سازی وحدت جامعه را از بین می برد، برخوردهای تند هم باعث فرقه سازی می شود. نکته دیگر استفاده کردن از ظرفیت مناسبت های دینی، مجالس مذهبی، اعیاد و مخصوصا فرهنگ توسل به اهل بیت (ع) است. توسل فقط اظهار گریه و شادی کردن نیست، بلکه «توسل» در تشیع معنای عرفانی دارد، اینکه از اولیای خدا کمک بگیریم تا از توسل به توصل و وصول به خداوند متعال برسیم.

    نوشته های مشابه

    ثبت دیدگاه

    • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
    • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
    • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.